تنظیم/ آرزو کمانگر
با توجه به نزدیک شدن به روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان و اهمیت آن در جهان و به ویژه کشورهای خاورمیانه مانند ایران، لزوم برجسته کردن این پدیده ی اجتماعی و بررسی ابعاد و توابع آن از جهات مختلف مطرح میشود. این پدیده در کشورهای زیادی در دنیا درخ میدهد، اما در کشورهایی که از نظر توسعه اجتماعی و اقتصادی در وضعیت خوبی نیستند و شکاف جنسیتی و خشونت علیه زنان و کودکان در آنها زیاد است شایع تر است. پدیده ی اسید پاشی یکی از ده ها نوع خشونت به شمار میرود که تکرر آن طی سالیان اخیر در ایران موجب مهم تر شدن این نوع از خشونت از دیدگاه کارشناسان اجتماعی شده است.
اسید پاشی شدیدترین نوع خشونت است که در آن قربانی آسیب جدی و جبران ناپذیری را متحمل میشود که در اکثر مواقع نیز زنان جامعه، قربانی این عمل غیرانسانی میشوند.
اسیدپاشی که غالبا به دلیل انتقام‌جویی انجام میشود، از جرایمی است که هم فرد و هم جامعه را تهدید می‌کند. فرد اسیدپاش با نیت و انگیزه قبلی زندگی آینده ی قربانی را مورد هدف قرار داده تا حدی که فرد مورد نظر نتواند نه ازدواج کند، نه در جامعه ظاهر شود و نه این‌که حتی خود را در آینه ببیند. این جرم درحالی صورت می‌گیرد که قوانین در این زمینه با ابهاماتی مواجه بوده و مجازاتی مناسب که از بازدارندگی لازم برخوردار باشد در مورد این جرم اعمال نمی‌شود. در این راستا باید گفت اصولا هر جرم و عمل مجرمانه‌ای، آثار سوء خود را در جامعه برجای می‌گذارد. برخی از این اعمال چنان آثار سوئی در پی دارند که نه‌تنها موجب آسیب شدید فردی میشوند، بلکه آسایش و امنیت جامعه را مورد مخاطره قرار داده و باعث بروز ناامنی در اجتماع شده و رعب و وحشت عمومی را به همراه دارند. البته جرم اسیدپاشی نیز نه‌تنها از این قاعده مستثنی نیست، بلکه آثار سوء آن تا پایان عمر بر فرد قربانی باقی خواهد ماند.
کارشناسان حقوق و جرم شناسان در مورد دلایل اسید پاشی در جامعه اظهار دارند که می توان این آسیب را با بررسی پرونده های حقوقی و قضائی تشکیل شده در ایران به 5 علت تقسیم کرد:
1- انتقام‌جویی عشقی: این نوع اسیدپاشی معمولاً در میان جوانان دیده میشود. در چنین مواردی انگیزه حسادت و انتقام‌جویی باعث اسیدپاشی روی قربانی میشود.
2ـ انگیزه ناموسی: طی مزاحمت های ناموسی کە از طرف یک مرد برای خانمی پیش می‌آید که گاه به تجاوزات جنسی نیز منجر میشود، خود قربانی یا فردی از طرف وی اقدام به اسیدپاشی به فرد متجاوز می‌کند.
3ـ اسیدپاشی به عنوان وسیله‌ای برای اخاذی و سرقت
4ـ اختلاف خانوادگی: در مواردی به دنبال اختلافات خانوادگی فردی قربانی اسیدپاشی در منزل شده است. نمونه‌هایی از این موارد پاشیدن اسید توسط شوهر روی همسرش یا پاشیدن اسید از طرف زن اول روی زن دوم شوهر و غیره است.
5ـ کینه‌های قدیمی: یکی دیگر از علل اسیدپاشی کینه‌های قدیمی است که بعد از مدت‌ها باعث انتقام‌جویی میشود.
به گفته رئیس سابق بیمارستان سوانح سوختگی مطهری تهران، ما سالانه در کشور با 60 تا 70 قربانی اسید پاشی در کشور روبرو هستیم و می بایست به سمت ریشه کنی این واقعه شوم حرکت کنیم .
از سوی دیگر هیچ قانون، بخشنامه و دستوری برای محدودیت خرید و فروش اسید در کشور وجود ندارد. کارشناسان سهولت دسترسی به اسید، فقر، کلاهبرداری، طلاق و ازدواج را در افزایش میزان اسیدپاشی در جامعه موثر می‌دانند.
قانون‌گذاران 16 اسفند 1337 اولین بار لایحه قانونی مربوط به مجازات پاشیدن اسید را به تصویب رساندند، اما پس از انقلاب و با گذشت چهار دهه علیرغم افزایش این جرم، قانون جديدي در اين‌باره وضع نشده است. با توجه به این‌که تغيير در قوانين مجازات‌انگاري و برخورد با اسیدفروشان، بهترین شیوه مقابله با اسیدپاشی است اما همچنان تغییری در قانون اعمال نشده است.
متوسط مجازات اسیدپاشی در کشور تابه‌حال با استناد به ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی بین ۲ تا ۵ سال حبس بوده است. میزان اندک مجازات برای جرمی که سرنوشت زندگی قربانی را برای همیشه تغییر میدهد، در افزایش این جرم نقش داشته است. این درحالیست که در ابتدای فعالیت مجلس دهم اعلام شده بود یکی از مهمترین طرح های در دست بررسی "قانون مجازات اسیدپاشی" است. اما هنوز این طرح بە مرحله ی اجرا نرسیدە و تبدیل بە قانون نشده است.
با توجه به مطالب ذکر شده، میبآیست اسید پاشی سالهای اخیر در برخی از اقصی نقاط ایران از جمله در اصفهان، تهران و شیراز اسیدپاشی افراد تندرو و وابسته به حکومت، بسیجیان و افراد حزب الهی را به این مقوله افزود. ناگفته نماند که در برخی از اسیدپاشیها، حمایت تعدادی از مسئولین و امامان جماعت را مورد بحث قرار داد و از سویی دیگر عدم استقلال دستگاه قضایی و قضات را در مورد برخورد جدی با افراد و پرونده های مرتبط با اسید پاشی را نباید، نادیده گرفت. ضمنا، در اکثر کیس های مربوط به اسید پاشی، اغلب نهادهای امنیتی و اطلاعاتی اعمال نفوذ خواهند کرد و هیچ آمار دقیقی در مورد افراد و قربانیان این مسئله در دست نیست و جهت تنویر افکار عمومی هیچ نوع اقدامی صورت نگرفته است.