تهیه و تنظیم/ حمیدە سیجانیوندی
متأسفانە و بنابر نُرمی تعریف نشدە، اما مرسوم، ما چنین عمل می کنیم کە بیشتر ابعاد زندگی خود را بە مناسبت ها تعمیم دادەایم و حال اینکە این مناسبت ها را خود ما ساختەایم. در این رابطە و بنابر عرفی رواج یافتە، در مناسبت ها سخنرانی های غرا و مقالات آنچنانی و مصاحبەهای آتشین ارائە می‌دهیم و بعد از چند ساعتی و تا مناسبتی دیگر سر در لاک خود فرو می‌بریم.
روزکارگر، روز زن، روز طبیعت، روز . . . ، روز. . .، و این در حالیست کە این موضوعات، موضوعات هر لحظە و هر دم و در واقع خود زندگی جمعی ما را شکل می دهند.
روز ١٦ مهرماە برابر با ٨ اکتبر مصادف است با روز جهانی کودک است. ما سنت شکنی می‌کنیم و اصل پایبندی بە سنت " مناسبت‌ها" را نقض نمودە و پیشاپیش بە استقبال آن روزمی‌رویم. ضمن عرض تبریک این روز بە کودکان عزیز و آرزوی ایجاد محیطی مساعد و قابل سکونت و زیستی شایستە برای همگان و بویژە کودکان، لازم است در این بارە بە چند موضوع بە صورت اجمالی و تیتروار بپردازیم.
کودکان موجوداتی بسیار حساس، ریزبین و زودرنج هستند و هرگونە تلاطم، دگرگونی و تغییر و تحول چە مثبت و چە منفی، در میحط اجتماعی و زیستی آنها می تواند تأثیرات عمیق و ماندگاری بر سرتاسر زندگی آنان برجای بگذارد. حال فرق نمی‌کند کە این تأثیر پذیری در خانوادە، والدین، سایر اعضای خانوادە، اقوام، نزدیکان، آشنایان محلە، کوچە، روستا، شهر، جامعە، محیط زندگی، سیستم آموزشی و ... باشد. بدون شک هر کدام از اینها شاید با درصد و تولرانس (سازگاری) متفاوت اما تأثیر گذار هستند.
حال لازم است کە در این بارە بە اصل موضوع بپردازیم و بە نکاتی چند اشارە بنماییم کە در رابطە با شیوەی تعامل ما با کودکان و در راستای تعلیم و تربیت این نیرو و فلسفەی بنیادین آیندە جوامع و در کل بشریت نقشی تعیین کنند و حیاتی را ایفا می‌کنند.
١- والدین همبازیان کودک باشند:
یکی از راههایی کە کودک را شخصیت پذیر می‌کند، بازی کردن با پدر و مادر است. این کار شاید بخشی از وقت آنها را بگیرد اما تأثیر چشمگیری در روحیە فرزندان دارد.
٢- کودکان و تلویزیون:
کودکان خیلی بیشتر از بزرگان تحت تأثیر فیلم ها قرار می گیرند. پیامی کە از طریق تلویزیون بە کودک می‌رسد، فکر، شخصیت و روح آنها را شکل می‌دهد و این ویژگی بستگی بە همان برنامە دارد، چە مثبت باشد و چە منفی. برنامەهای تخیلی و قهرمانان رؤیایی اثر خوبی در روحیە فرزند دلبند شما ندارد، چون غرق در دنیای مصنوعی و رؤیاپردازی کاذب نیستند، آنها کاری بە مفاهیم ندارند و پیام ملموس و عینی را استنتاج می‌کنند. دعوا، جدل و رؤیاپردازی آنها را از واقعیت های زندگی و جامعە دور می‌کند و آمادگی برای پذیرش آن را نداشتە و دچار لطمە خواهند شد.
٣- میانەروی در محبت:
نیمی از کودکان امروزی بە دلیل توجە افراطی والدین نازپروردە و از خود راضی بار می‌آیند و می‌توان گفت کە نوعی" فرزند سالاری" استیلا یافتە و مانع لمس حقایق واقعی زندگی بە تناسب مقاطع سنی کودکان می‌شود و نیمی دیگر از کودکان بە علت فاصلە از والدین حال بە هر دلیل و متعادل نبودن در بیان و ابراز محبت و عدم توازن و فقدان بالانس در ارائە، آنها را سردرگم کردە و یا بە تعبیری دیگر، دچار عقدە می‌نماید. تعادل و توازن مهرورزی عامل تعیین کنندە در رشد شعور اجتماعی کودک می‌باشد.
٤- آشنایی کودکان با شخصیتها:
یکی از عوامل شخصیت پذیری کودک آشنایی با ساختار و شخصیت ها، الگوپذیری نمادگرایی است و بویژە در پسران نمودی عینی‌تر دارد کە در آیندە بتوانند با مشکلات مبارزە کنند. هر کودکی کە در خردسالی با نوع شخصیت اجتماعی آشنا نشود، در آیندە و در مقابلە با مشکلات فاقد توان لازم برای مدیریت و مقابلە با مشکلات و دست و پنجە نرم کردن با آنها شدە و بە نوعی دستپاچە و سرخوردە می‌شود.
٥- آموزش در دوران کودکی:
یادگیری در دوران کودکی بە دلیل آمادگی ذهنی بالای کودک بسیار سریع است و بهتر از سایر مقاطع سنی کودک صورت می‌گیرد. ( کودک نسخەای از یک انسان بزرگ سال است) پس باید بە شیوەای فراگیر و کلان، ساختار آموزشی جوامع در این بارە دارای پتانسیل، برنامە و مدیریت لازم و شایستە باشد.
٦- کودک آزاری:
متأسفانە در جامعە کودکانی هستند کە از سوی والدین و دیگر افرادی کە مسئولیت آنها را بەعهدە دارند و یا بە نوعی در ارتباط با آنها هستند، آزار می‌بینند. آزارهای روحی و یا برخوردهای فیزیکی از جملە تحقیر و سرزنش و تبعیض و... توهین بە شخصیت کودک، کودک آزاری روحی و جسمی محسوب می‌شوند کە این آزارها آثاری مخرب بر روح، روان، جسم و شخصیت کودک برجای می‌گذارند.
٧- بزەکاری و کودکان:
بزەکاری در کودکان و نوجوانان از عوامل گوناگونی اثرپذیری است. از آنجایی کە محیط خانوادە نخستین محیطی است کە فرد در آن رشد می‌کند، محیط خانوادە اساسی‌ترین محیط الگوگیری و تأثیرپذیری کودکان است. چنانچە کودکی بە سوی بزەکار سوق دادە شد، بدون شک الگوی خود را در حلقەی اولیە نزدیکان خود گرفتە و متأثر از آن است. لذا می‌توان آنرا مهمترین عامل بزەکاری کودک دانست. از نظر روانشناسان اگر فردی در محیط خانوادە از نظر رفع نیازهای اساسی در زمینەهای جسمی، عاطفی و روانی ارضاء نشود، بە احتمال زیاد در آیندە رویکردی غیرقابل پیش‌بینی داشتە و روندی در تقابل با جامعە را در پیش خواهد گرفت.
٨- مشکلات اقتصادی:
مشکلات اقتصادی یکی از بنیادی ترین مواردی است کە باعث کمرنگ شدن روابط خانوادگی می‌گردد کە پس از شروع کشمکش های خانوادگی مبتنی بر مشکلات اقتصادی، این کودکان هستند کە مورد آزار قرار می‌گیرند و نخستین و بی دفاعترین قربانیان آن می‌باشند. در اینصورت، کودک گوشە گیر و افسردە و ضعیف و آسیب پذیر می‌گردد و برای آیندە و آمادگی برای تصمیم گیری و مقابلە با مشکلات، شخصیتی ضعیف و ناتوان از وی می‌سازد.